Nusa Tenggara

Diep verwoven tradities

Nusa Tenggara bestaat uit een reeks vulkanische eilanden ten oosten van Bali: Lombok, Sumbawa, Komodo, Flores, Timor, Sumba, Sawu en Roti. De meeste van deze eilanden zijn dunbevolkt en vergeleken met hun westelijke buren relatief droog met een minder productieve landbouwproductie. Hoe dor de vegetatie dan ook mag lijken, het eiland heeft zeker een eigen schoonheid. De diverse cultuur is er nog steeds een die erg authentiek is. Hieraan verbonden is de aanwezigheid van vele traditionele huizen en structuren, alsmede de ikat weeftechniek. De ikat techniek bestaat uit een proces van decoratie waarbij een draad gedeeltelijk geverfd wordt alvorens het in het kleed wordt verwoven. De delen die ongeverfd blijven worden bewaard door ze samen te binden met materiaal dat de verf niet doorlaat. Het uiteindelijke ontwerp van de stof zal dus aan een van de twee draadsystemen worden verbonden: ketting, inslag of beide.

Lombok

Omdat Lombok nabij Bali ligt en daardoor makkelijk is te bereiken ontvangt het eiland een relatief hoog aantal bezoek in vergelijking met de andere eilanden van de Lesser Sundas. De meesten verblijven nabij de westkust, vlakbij Senggigi. Een reeks luxehotels heeft zich hier langs de witte stranden gevestigd die de mensen alle comfort biedt die ze nodig hebben. Reizigers die op zoek zijn naar het traditionele Lombok moeten deze kustlijn achterlaten om karakteristieke, kleine Sasak [de Sasak zijn de originele bewoners van Lombok] dorpjes te bezoeken.

Tetebatu, een dorp dat zich heeft genesteld op de zuidelijk hellingen van de 3726 meter hoge Rinjani vulkaan, is een perfecte plek om Lombok’s natuurlijke schoonheid en originaliteit te bewonderen. Prachtige wandelingen kunnen door rijst- en tabaksvelden worden gemaakt. Dit alles met op de achtergrond de Rinjani vulkaan. Daarnaast kan je ook wandelen door regenwoud en goed verstopte watervallen bezoeken. Verschillende dorpjes zijn gespecialiseerd in handwerk inclusief weven en pottenbakken.
 
Ten noorden en noordwesten van de Rinjani vulkaan vind je waarschijnlijk Lombok’s meest traditionele gebied. Hier worden nog steeds vele religieuze gebruiken beoefend. Sembulan en Senaru zijn twee dorpjes die de perfecte plaatsen zijn voor het verkennen van de omgeving of het beklimmen van de Rinjani berg. De klim naar de top van de berg en naar het meer duurt ongeveer 3 tot 4 dagen. Makkelijkere wandeltochten zijn ook mogelijk en brengen je langs prachtig landschap naar kleine Sasak dorpjes. Het zuiden van Lombok is een relatief droog gebied. Hier vind je stranden alsmede traditionele Sasak architectuur.

Sumbawa

Sumbawa is opvallend droger dan de buureilanden Lombok en Flores en het eiland kent een minder productieve landbouwproductie. Echter, vanwege het gebruik van irrigatiesystemen en dammen is het toch mogelijk om rijst, knoflook en uien op de lagere vlakten, te verbouwen. Andere manieren om inkomen te generen zijn via de productie van zeezout, vissen of het houden van vee. Sumbawa kent een andere religie dan haar oostelijke buureilanden. De voornaamste religie is hier de islam. Terwijl op Flores, Sumba en Timor missionarissen erin slaagden de meerderheid naar het christendom te converteren.

Sumbawa Besar is de belangrijkste stad in het westelijke deel. Hier vind je enkele aantrekkelijke stranden met prima snorkel mogelijkheden. Een eiland genaamd Moyo, ten noordoosten van Sumbawa besar, is een nationaal reservaat. Dit reservaat biedt bezoekers de mogelijkheid om het loofbomen bos en de zee tuinen te bezoeken. In de omgeving van Sumbawa Besar kunnen nog steeds enkele houten huisjes op palen in de traditionele dorpen worden gevonden. In de rijstvelden die aan de dorpen grenzen worden er tijdens speciale gelegenheden buffelraces gehouden.

Als je het eiland in een richting van west naar oost doorsteekt, kom je via een bergachtig binnenland en de vele vissersdorpen uiteindelijk uit in Bima. Het district was eens een machtig sultanaat met een invloed die zo ver als Flores, Sumba en Timor reikte. Het paleis van de sultans is nog steeds in goede conditie en een interessante plek om te bezoeken. De bevolking in de bergachtige omgeving leeft nog steeds volgens lokale tradities. Hun traditionele A-vormige huizen zijn opmerkelijk en nog deels bewoond. Hier zijn enkele goede wandelmogelijkheden die garant staan voor mooie uitzichten. De kustbewoners volgen de regels van de Islam stelling: vrouwen bedekken hun hoofd met kleurrijke hoofddoeken. Lokaal worden deze rimpu genoemd.

Als je de hoofdweg in oostelijke richting volgt passeer je prachtige landschappen met uien- en knoflookvelden. Deze worden handmatig geïrrigeerd door het gebruik van twee emmers. Deze worden over de schouder gedragen met behulp van een stok. Het laatste dorp om te stoppen is Sape van waaruit de boot vertrekt in de richting van Komodo en Flores.

Komodo

Tussen Sumbawa en Flores ligt het nationale park van Komodo. Dit park bestaat uit tientallen kleine eilanden omringd door prachtige riffen. Het is binnen deze grenzen waar de wereldbekende komodovaraan zijn leefomgeving heeft. Op het droge, en schaars begroeide eiland vindt dit bloeddorstige reptiel haar prooien zoals ratten, herten en varkens. De twee grootste eilanden zijn Komodo en Rinca en beide eilanden hebben faciliteiten voor bezoekers. Bijgestaan door getrainde parkwachters kun je verschillende wandeltochten maken, opzoek naar de komodovaraan. Het open en droge bos laat ook gemakkelijk andere wilde dieren zoals herten, varkens, paarden, apen en avifauna.

Er zijn goede duik- en snorkel plaatsen verspreid over het hele nationale park.

Flores

Als het aankomt op natuurlijke schoonheid is Flores zonder twijfel het mooiste eiland van de Lesser Sundas. Vele delen van het eiland zijn nog steeds bedekt met tropisch groen regenwoud. Het is daarnaast de plek waar niet minder dan 14 actieve en indrukwekkende vulkanen het binnenland domineren.

Ikat weven is op binnenland nog steeds erg gebruikelijk terwijl er in de kust regio’s andere technieken worden toegepast. Motieven en het gebruik van natuurlijke verf verschilt sterk per dorp.

Voor de meeste reizigers die van Sumbawa of Komodo komen is Labuanbajo het eerste plaatste wat ze op Flores bezoeken. Dit kleine islamitisch vissersdorpje heeft enkele interessante bezienswaardigheden in haar omgeving. Dit is ook de plek van waaruit de eilanden van het Komodo Nationale Park kunnen worden bezocht.

Bij het volgen van de hoofdweg in oostelijke richting is Ruteng het volgende dorpje op de route. Dit dorpje is gelegen op een hoogte van ongeveer 1400 meter en is het centrum van het Manggarai volk. Dit volk staat onder andere bekend om het spectaculaire caci ritueel. Dit zweepgevecht was voorheen een belangrijk bewijs voor mannelijkheid ten tijde van oorlog. De aanvaller gebruikt bij dit ritueel een buffelzweep en de verdediger draagt een schild en een bamboeknuppel. Vandaag de dag is het een ritueel dat wordt beoefend tijdens ceremonies. Een traditie van de Manggarai is om hun rijstvelden in een spinnenwebbenvorm in te delen. Ieder deel is van een ander lid van de stam. Vandaag de dag is deze opmerkelijke vorm minder voorkomend, alhoewel het nog wel gevonden kan worden. Verscholen tussen de Manggarai zijn er nog steeds enkele dorpen die de traditionele Manggarai huizen hebben.

Ten oosten van Ruteng ligt het dorpje Bajawa op een hoogte van 1200 meter. Bajawa is het centrum van het Ngada volk. Omdat ze eeuwenlang in isolatie hebben geleefd hebben ze veel van hun gebruiken, alsmede hun architectuur, kunnen behouden. Deze regio wordt gedomineerd door de Inerie vulkaan. Door deze bergachtige regio lopen, en de vriendelijke dorpsbewoners ontmoeten, is een wonderbaarlijke ervaring.

Als je de hoofdweg achterlaat en in de richting van de noordkust vertrekt kom je binnen enkele uren aan in Riung. Hier vind je het Kepuluan Tujuhbelas Nationale Park, of het ‘Zeventien eilanden nationale park’. Dit park beschermt koraal, mangrovebossen en houdt hagedissen in de gaten. Deze hagedissen zijn verwant aan de Komodovaraan. De volgende bestemming is de 1600 meter hoge Kelimutu vulkaan in het binnenland. Deze vulkaan wordt frequent bezoekt vanwege haar drie kratermeren die van kleur veranderen. De meeste bezoekers blijven in het nabij gelegen Moni of Detusoko. Naast deze vulkaan is dit gebied ook een bezoek waard vanwege de cultuur.  Er zijn een heleboel ikat weverijen, maar daarnaast kunnen ook de traditionele huizen met hoge palmrieten daken hier gevonden worden.

Maumere in het noorden is het laatste dorpje dat je bezoekt alvorens je het eiland verlaat voor je volgende bestemming. Maumere heeft een aantal interessante culturele en architecturale bezienswaardigheden. Alhoewel een deel kapot in 1993 kapot is gegaan als gevolg van een aardbeving, zijn de riffen zeker de moeite waard.

Sumba

Sumba’s verbluffende megalieten, marapu religie en wereldbekende ikats maken dit eiland zeker de moeite waard. Het eiland is opgedeeld in twee gebieden: West-Sumba met Waikabubak als hoofdstad en Oost-Sumba met Waingapu als hoofdstad. Het westelijke deel staat bekend om haar witte zandstranden alsmede haar traditionele dorpen en huizen met grote rieten daken. De architectuur van de huizen is sterk verbonden met de marapu religie die hier nog steeds veel beoefend wordt. Spirituele krachten, inclusief goden, geesten en voorouders worden aanboden en om hulp gevraagd. Op de zolder van het huis, die gezien wordt als het onderkomen voor de spirituele krachten, worden vaak offers geplaatst. Oost-Sumba heeft minder traditionele huizen, maar staat bekend om de stenen megalieten (die opgezet werden tijdens grote begrafenisceremonies) en ikat weverijen. Maanden en zelfs jaren kunnen voorbijgaan alvorens het doek klaar is. Traditionele patronen worden gebruikt en met behulp van natuurlijke verf worden de doeken gekleurd.

In het westen van Lombok, nabij de haven naar Sumbawa vind je eilanden met mooie witte zandstranden en prachtige koraalriffen. De accommodatie is hier erg schaars, maar je kunt de eilanden ook verkennen vanuit andere nabijgelegen dorpjes. Ontspannen is perfect op de door strand omringde Gili eilanden, of kleine eilanden ten zuidwesten van Lombok. Snorkelen en duiken is hier ook mogelijk.